ဘာအခ်က္ေတြက ေကာင္းမြန္ေသာ စပီကာတစ္စံု ျဖစ္ေစသလဲ?
Audio ရဲ့ သိသင့္တဲ့အမွန္တရားမ်ားရွိတဲ့ စၾကဝဠာ ႀကီးကို ရွာေဖြဖို ့ရာ တစ္စံုထက္ပိုေသာ စပီကာအစံုမ်ားစြာကို နားေထာင္ဖုိ ့လုိပါတယ္။ ဘာလို ့လဲဆိုေတာ့ တစ္ခ်ိဳ ့စပီကာမ်ားသည္ အျခားေသာ စပီကာမ်ားထက္ အသံထြက္ပိုေကာင္းၾကပါသည္။
စပီကာ တစ္စံုဧ။္ အသံအရည္အေသြးသည္ မ်ားစြာေသာ တီေဆာက္ဖြဲ ့စည္းပါဝင္မႈမ်ား (ထုတ္လုပ္ေသာ ကုန္ၾကမ္း / ဒီဇီုင္း / လုပ္ေဆာင္ပံုလုပ္ေဆာင္နည္းစနစ္ မ်ား အစရွိသည္) တို ့ဧ။္ ရလဒ္ျဖစ္ပါသည္။ အသံထြက္အရမ္းေကာင္းေသာ စပီကာတစ္စံု ရဖို ့ရာ အလြန္႐ႈပ္ေထြးနက္နဲ လွပါသည္။ ေကာင္းမြန္ေသာ အသံသည္ သိပၸံ ႏွင့္ အႏုပညာ ၂ မ်ိဳး ေပါင္းစပ္ထားတဲ့အတြက္ျဖစ္ပါသည္။
Audio ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး သိသင့္တဲ့အမွန္တရားမ်ားရွိတဲ့ စၾကဝဠာ ႀကီး ကို ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္
(1) Frequency Response (ႀကိမ္ႏႈန္း တံု ့ျပန္ခ်က္)
အလြန္ေကာင္းမြန္ေသာ စပီကာသည္ အသံကို တိက်ျပန္လည္ ထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္စြမ္းရွိသည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ဆိုေသာ္ အသံကို သူဧ။္နဂိုအသံ မွ မ်ားစြာေသြဖယ္၍ အျခားေသာအသံဧ။္ အေရာင္အေသြး (color) မွ ထပ္မံမေရာစပ္မေျပာင္းလဲေစတတ္ပါ။ ဒါေပမယ့္ ျပည့္စံုေသာ စပီကာဆိုတာေတာ့ မရွိပါဘူး သို ့ေသာ္ အေကာင္းဆံုး စပီကာသည္ အသံထြက္အမွန္ကို အနီးစပ္ဆံုး တူညီစြာ ျပန္လည္ထုတ္ေပးႏိုင္သည္။
သီအုိရီအရ သင္ဧ။္ စပီကာမွ ထုတ္လုပ္ေသာ အသံဧ။္ သစၥာရွိမႈကို တိုင္းတာႏိုင္သည္။ Frequency resonse “ႀကိမ္ႏႈန္း တံု ့ျပန္ခ်က္” ပံုစံ charts မ်ားသည္ စပီကာဧ။္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းရွိေသာ တုန္ႏႈန္းမ်ားကို ေဖာ္ညႊန္းသည္။ လူတို ့ဧ။္ နားျဖင့္ အၾကားႏိုင္ဆံုး Full range ႀကိမ္ႏႈန္းမ်ား ထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္ေသာ စပီကာ တစ္စံု သင္လိုအပ္ပါသလား? Frequency resonse “ႀကိမ္ႏႈန္း တံု ့ျပန္ခ်က္” သည္လဲ အေကာင္းဆံုး စပီကာျဖစ္ေစေသာ အခ်က္မဟုတ္ပါ။ စပီကာမွ ထပ္ေပါင္းထည့္လိုက္ေသာ အသံအေရာင္အေသြး Color ကို နားလည္ဖို ့ရာ စပီကာဧ။္ output ေျပာင္းလဲျခင္းမ်ားသည္လဲ range ကဲ့သို ့အေရးႀကီးပါသည္။
စပီကာတိုင္းသည္ တစ္ခ်ိဳ ့ေသာ ႀကိမ္ႏႈန္းမ်ားကို တျခားစပီကာမ်ားထက္ ပို၍ တိုးေစ (သို ့) က်ယ္ေလာင္စြာ ထုတ္လုပ္ပါသည္။ သင့္ဧ။္အဓိက ဦးတည္ခ်က္ပန္းတိုင္သည္ ႀကိမ္ႏႈန္းမ်ားၾကား အသံက်ယ္မႈတြင္ ေျပာင္းလဲမႈ အနည္းဆံုး ျဖင့္ တိက်ေသာ ပင္ကိုယ္ အသံကို စပီကာမွ ျပန္လည္ ထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ အသံအရည္အေသြးေကာင္းေသာ စပီကာမ်ားဧ။္ သ႐ုပ္ေဖာ္ ဇယား (requency response chart) တြင္ Frequency response မ်ဥ္းေၾကာင္းသည္ အတက္အက် အရမ္းမမ်ားဘဲ ညီညာႏိုင္သေလာက္ ညီညာေနရပါမည္။
Audio Source ႏွင့္ အသံခ်ဲ ့စက္မ်ားမွ ေပးလိုက္ေသာ ၿပီးျပည့္စံုေသာ signal သည္ စပီကာဧ။္ တည္ေဆာက္ထားမႈပံုစံမ်ားေၾကာင့္ သတ္မွတ္ပံုေဖာ္ထားေသာ frequency response ညီညာမႈမ်ားမွ ကြာျခားႏိုင္ပါသည္။
ေနာက္ဆံုးတစ္ခ်က္အေနနဲ ့မိမိတို ့ကုိယ္တိုင္ အိမ္ခြံ႐ိုက္ ျပဳလုပ္အသံုးျပဳေနေသာ စပီကာတြင္ Frequency response မွန္ကန္စြာထြက္ေစရန္ တိုင္းတာ တြက္ခ်က္ စမ္းသပ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္မထားလွ်င္ ထြက္လာေသာ အသံမ်ားသည္ သဘာဝက်မည္မဟုတ္ပါ။ သို ့ေသာ္ Mixer မွ EQ ျဖင့္ျပင္၍ရသည္ဟု သင္ေစာတက တက္ႏုိင္ပါသည္။ ဟုတ္ပါသည္။ ဒါေပမယ့္ ထိုသို ့အရည္အေသြးမေကာင္းေသာ စပီကာအား Mixer ဧ။္ EQ ျဖင့္ color မ်ားကို အလြန္အမင္း ျပင္လိုက္လွ်င္ Live တြင္ အသံအဆင္ေျပေကာင္းေျပသြားႏိုင္ပါေသာ္လည္း Recording အား ျပန္လည္နားေထာင္ၾကည့္လွ်င္ ေၾကာက္စရာေကာင္းေသာ အသံထြက္ျဖစ္ေနပါမည္
(2) Materials (ကုန္ၾကမ္း)
စပီကာဧ။္ လုပ္ႏိုင္စြမ္းအားေဖာ္ျပခ်က္မ်ား (Specifications) ကို ယွဥ္ၾကည့္ေသာအခါ driver တြင္ ပါဝင္ေသာ စပီကာ စကၠဴ (cones) အားလုပ္ထားေသာ ကုန္ၾကမ္းအမ်ိဳးအစားမ်ားစြာရွိသည္ကို ေတြ ့ႏိုင္ပါသည္။ ထိုကုန္ၾကမ္းမ်ားတြင္ စကၠဴ / အလူမီနီယမ္ / polypropelene / ceramic / glass fiber polymer ကဲ့သို ့ေသာ ကုန္ၾကမ္းမ်ား တို ့ပါဝင္ပါသည္။ တူညီေသာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ျဖစ္သည့္ ေလကို တြန္းထုတ္ၿပီး အသံလႈိင္းျဖစ္ဖို ့ရာ ထိုကဲ့သို ့ကုန္ၾကမ္းမ်ားကြာျခားမႈမ်ား ရွိေနပါသလဲ?
ေလကို တြန္းထုတ္ဖို ့စပီကာ စကၠဴ (cones) သည္ piston ကဲ့သို ့ေရွ ့တိုး ေနာက္ဆုတ္ ျပဳလုပ္ရပါသည္။ တစ္ခ်ိဳ ့ႀကိမ္ႏႈန္းမ်ားတြင္ ့စပီကာ စကၠဴ (cones) သည္ ေကြးသြားပါသည္။ ထိုကဲ့သို ့ေကြးသြားပါက အသံကို ေႏွာက္ယွက္မႈ (distors) ေပးပါသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ ထုတ္လုပ္သူမ်ားသည္ မေကြးႏိုင္ေသာ ့စပီကာ စကၠဴ (cones) အမ်ိဳးအစားမ်ားကို ေရြးခ်ယ္အသံုးျပဳၾကၿပီး ေကြးျခင္း (Flexing) ကို တက္ႏိုင္သမွ် ေလ်ာ့နည္းေစရန္ ျပဳလုပ္ပါသည္။
စပီကာ ဒီဇီုင္းထုတ္လုပ္သူမ်ားတြင္ ေကြးျခင္း (Flexing) ကို တက္ႏိုင္သမွ် ေလ်ာ့နည္းေစရန္ ျပဳလုပ္ပံုေတြးေခၚယူဆခ်က္မ်ား မတူညီၾကပါ။ ဥပမာ - PSB စပီကာမ်ားထုတ္လုပ္သူ အင္ဂ်င္နီယာ ခ်ဳပ္ Paul Barton သည္ သူ ့စပီကာ စကၠဴမ်ားကို ေကြးျခင္းမျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ေသာ ရႊံ ့ေစးစိမ္ထားသည့္ cones အမ်ိဳးအစားမ်ားကို အသံုးျပဳပါသည္။ ့စပီကာ စကၠဴ (cones) သည္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ အသံအရည္အေသြးကြာျခားမႈကို ျဖစ္ေစေသာ ဥပမာမ်ားထဲမွ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ဒါ့အျပင္ အသံုးျပဳေသာ ေကာ္မွ အစ ဝါယာႀကိဳးမ်ားအထိ အားလံုးေသာ ကုန္ၾကမ္းအစိတ္အပိုင္းတို ့သည္လဲ စပီကာဧ။္ အသံထြက္ေပၚတြင္ ပ်မ္းမွ် ေျပာင္းလဲမႈရွိေစပါသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ စပီကာထုတ္လုပ္သူမ်ားသည္ ကုန္ၾကမ္းအားလံုးကို အေကာင္းဆံုး အသံထြက္ရရွိေစရန္အတြက္ စပီကာ ကို တည္ေဆာက္ရာတြင္ အထူးဂ႐ုစိုက္ ေရြးခ်ယ္ၾကရပါသည္။
(3) Sound designs
ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ား ဧ။္အေရးပါမႈ သည္လဲ အသံထြက္ေကာင္းရဖို ့စပီကာတည္ေဆာက္ျခင္းဧ။္ အေရးၾကီးေသာ တစ္စိတ္တစ္ေဒသ ျဖစ္ပါသည္။ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းေကာင္းမ်ားရရွိၿပီးလွ်င္ ထိုပစၥည္းမ်ားကို တပ္ဆင္ျခင္းမ်ားသည္ လဲ အသံေကာင္းမြန္မႈတြင္ အေရးပါသည္။ Paul Barton က ဟင္းခ်က္ေသာအေျခအေနတစ္ခုျဖင့္ ဤကဲ့သို ့ဥပမာ ေပးသည္။ မီးဖိုေခ်ာင္တစ္ခုထဲတြင္ စားဖိုမွဴးမ်ားအား တူညီေသာ ဟင္းခ်က္ရန္ ပါဝင္ပစၥည္းမ်ားေပး၍ ခ်က္ခိုင္းလိုက္ပါ။ ထို ့ေနာက္ တစ္ခ်ိဳ ့စားဖိုမွဴးမ်ားသည္ အျခာေးသာ စားဖိုမွဴးမ်ားခ်က္တာထက္ ပုိ၍ အရသာ ေကာင္းမြန္ေနတာကို ေတြ ့ရပါလိမ့္မယ္ ဆိုၿပီး ျဖစ္ပါသည္။
စပီကာ drivers မ်ား ထည့္သြင္းမည့္ အိမ္ခြံတစ္ခုကို ယူလိုက္ပါ။ သင္လိုအပ္တာသည္ အသံထြက္ေကာင္းဖို ့ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ထို အိမ္ခြံဒီဇိုင္းကို ေသခ်ာစြာ တြက္ခ်က္ မျပဳလုပ္လွ်င္ အသံဧ။္ အရည္အေသြးကို ေကာင္းမြန္မႈကို ဆိုးရြားစြာ ထိခိုက္ေစမည္ျဖစ္ပါသည္။ အိမ္ခြံအလြန္က်ယ္သြားလွ်င္ အိမ္ခြံအတြင္း လႈိင္သံ (echo) သံမ်ား အၾကိမ္ေရမ်ားစြာ ထပ္၍ Driver မွ လာေသာ အသံလႈိင္း (sound waves) ကို ေႏွာက္ယွက္မည့္ Cross noise ျဖစ္ေစၿပီး အသံအရည္အေသြး ေကာင္းမြန္မႈ ကို ထိခုိက္ေစပါမည္။ ဒါ့အျပင္ အိမ္ခြံအစိတ္အပိုင္းမ်ားေသခ်ာတိက် စြာ တင္းက်ပ္ တင္ဆင္ျခင္းမျပဳလွ်င္ အသံေႏွာက္ယွက္မႈ (distortion) ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။
(4) Crossover Circuit (Network ကဒ္)
Crossover Circuit (Network ကဒ္) သည္လဲ အသံထြက္ေကာင္းေသာ စပီကာ ရရွိဖို ့ရန္အတြက္ အဓိက က်ေသာ ေနာက္ထပ္ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ Driver တစ္ခုထက္ပိုေသာ စပီကာတြင္ Crossover Circuit (Network ကဒ္) သည္ ဘယ္ driver မွ ဘယ္ frequency ကို ထုတ္ေပးရမလဲ ဆိုတာကို သတ္မွတ္ေပးေသာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို လုပ္ေဆာင္ပါသည္။ ဥပမာ - treble (အသံျမင့္) ကို ထုတ္ေပးမည့္ ွ ႀကိမ္ႏႈန္းျမင့္ (high frequencies) မ်ားကို tweeter သို ့ပို ့ေပးၿပီး Bass (တုန္ခါမႈ) ကို ထုတ္ေပးမည့္ ႀကိမ္ႏႈန္းနိမ့္ (low frequencies) မ်ားကို woofer သို ့ပို ့ေပးပါသည္။ Crossover Circuit (Network ကဒ္) ကို သံစံုတီးဝိုင္း Orchestra ဧ။္ ပါဝင္တီးခတ္သူမ်ားအား ဦးေဆာင္ညႊန္ၾကားသူကဲ့သို ့စပီကာတစ္လံုး
အတြင္းတြင္ လုပ္ေဆာင္သူဧ။္ တင္စားလို ့ရပါသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ Crossover Circuit (Network ကဒ္) မတူလွ်င္ တီးခတ္သူမ်ားတူေသာ္လည္း ထြက္လာေသာ ေတးဂီသသံ ကြားျခားမႈ ရွိႏုိင္ပါမည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ သံုးထားေသာ drivers မ်ားတူေသာ္လည္း Crossover Circuit (Network ကဒ္) မတူပါက ထိုစပီကာ တို ့ဧ။္ အသံထြက္ တူမည္မဟုတ္ပါ။
(5) Drivers (Woofers and Tweeters)
စပီကာဧ။္ Drivers မ်ား (woofer ႏွင့္ tweeter) မ်ားတြင္ တစ္ခ်ိဳ ့အမ်ိဳးအစားမ်ားသည္ မတူညီေသာ ႀကိမ္းႏႈန္း (Frequencies) မ်ားကို ေကာင္းမြန္စြာ ထုတ္လုပ္ႏိုင္ေသာ္လည္း တစ္ခ်ိဳ ့ေသာ Drivers မ်ား (woofer ႏွင့္ tweeter) မ်ား သည္ မတူညီေသာ ႀကိမ္းႏႈန္း (Frequencies) မ်ားကို ေကာင္းမြန္စြာ မထုတ္လုပ္ႏိုင္ပါ။ ထို ့အျပင္ တစ္ခ်ိဳ ့ေသာ Drivers မ်ား (woofer ႏွင့္ tweeter) မ်ား သည္ မတူညီေသာ ႀကိမ္းႏႈန္း (Frequencies) မ်ားကို ေကာင္းမြန္စြာ လံုးဝ မထုတ္ေပးႏုိင္ပါေသာ အမ်ိဳးအစားမ်ားစြာရွိပါသည္။
ေကာင္းမြန္ေသာ အသံထြက္ ေပးႏိုင္သည့္ စပီကာ ဒီဇိုင္းသည္ စပီကာဧ။္ Drivers မ်ား (woofer ႏွင့္ tweeter) မ်ား ႏွင့္ crossover (Network ကဒ္) တို ့ႏွစ္မ်ိဳးေပါင္းစပ္ၿပီး driver တစ္ခုခ်င္းစီဧ။္ ႀကိမ္ႏႈန္း (Frequencies) မ်ား တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု တိက်စြာထုတ္လုပ္ႏုိင္စြမ္းေပၚတြင္ အာ႐ံုစိုက္အထူးျပဳေစပါသည္။
